|
|
Chúng tôi về với Cửa Lò vào những ngày đầu tháng 5, khi phố biển đang hối hả bước vào mùa du lịch. Không khí nhộn nhịp thể hiện rõ nhất ở các khu chợ với nhiều mặt hàng phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, quà biển của Cửa Lò không bắt mắt, màu mè mà bình dị, chân chất như những người dân nơi đây.
Cửa Lò thành phố thị đã lâu nhưng bao năm rồi vẫn thế. Du khách thường nói đùa rằng, đến Cửa Lò hết ăn rồi ngủ chứ chẳng có chỗ tiêu tiền, muốn mua gì cũng khó mang về, khó bảo quản. Thế nhưng, đặc sản của vùng biển này vẫn có những nét đặc trưng riêng. Những người dân làm nghề chài lưới lâu năm cho biết, nước biển vùng này có độ mặn vừa phải chứ không mặn như các vùng biển khác nên hải sản ở đây rất ngon…
Chúng tôi tìm đến nhà ông Phạm Xuân Loãn, chủ cơ sở nước mắm Việt – Loãn, một cơ sở có tiếng ở vùng này. Bà Trần Thị Việt, vợ ông Loãn cho biết, cách đây hơn 40 năm, cả làng Hải Giang vẫn còn là bãi biển ngập cát. Qua thời gian, biển càng ngày càng bồi, dân cư kéo đến lập thành làng và nghề làm nước mắm, chế biến hải sản cũng ra đời từ đó.
Hiện, làng nghề Hải Giang có gần 100 hộ làm nước mắm, người làm ít, người làm nhiều nhưng cách làm cầu kỳ như gia đình bà Việt chắc chỉ đếm trên đầu ngón tay. Có lẽ cũng vì thế mà dù rất đắt hàng nhưng mỗi năm, gia đình bà chỉ muối 10 bể, đặt vừa đủ khoảng sân phía sau vườn nhà.
Theo bà Việt, muốn nước mắm ngon, trước tiên phải lựa chọn nguyên liệu thật kỹ, nếu không nước mắm sẽ không thơm và nhanh hỏng. Cá ngon phải là cá trỏng than, vừa được đánh ngoài biển về, chưa ngâm qua nước. Bên cạnh đó, khâu chọn muối cũng phải kỹ càng.
Như gia đình ông Loãn, nhiều năm nay chỉ dùng loại muối Hộ Độ (Hà Tĩnh), trắng sáng, hạt khô. Căn chừng thời điểm cá về, muối sẽ được gia đình ông đặt riêng vào bể rồi phơi ngoài trời để nước chảy ra hết. Cá ngâm ủ chừng 6 tháng thì có thể sử dụng nhưng muốn nước mắm ngon và đậm đặc thì phải mất từ 12 – 18 tháng.
Thời gian đó, công đoạn vất vả nhất là “náo”, tức là phải chắt nước hàng ngày rồi đem ra phơi ngoài trời. Chiều về, hết nắng lại đổ lên bể, trộn đều lên để nước mắm ngấm. Thứ nước mắm ngon nhất là lượt lọc đầu tiên, gọi là nước mắm cốt, nước mắm nguyên chất. Càng về sau, độ đạm càng giảm, nước mắm nhạt hơn.
Muốn có nước mắm hạ thổ thì sau khi thành phẩm, phải ngâm sâu dưới đất từ 1 – 1,5 năm nữa. Nước mắm đạt tiêu chuẩn phải có màu vàng cánh gián, mùi thơm, ngậy, nước không bị đóng cặn khi để lâu. Sau 1 – 2 năm, còn có thể chuyển sang màu đen.
Ruốc cũng là đặc sản nức tiếng của làng nghề Hải Giang. Người Bắc thường thích ruốc hôi (còn gọi là mắm tôm). Riêng người miền Trung thì thích ruốc chua (sau khi muối có bỏ thêm thính (hạt ngô rang lên, đâm nhỏ) và riềng). Tuy nhiên, ruốc hôi hay ruốc chua muốn ngon phải được muối bằng loại tép te, đánh ở đúng biển Cửa Lò, vừa kéo ở biển về là đem vào muối ngay.
Một số nơi khác ham rẻ dùng tép đáy (thường đánh ở nước lợ) sẽ không thơm bởi loại tép này thường bị ngâm cả đêm dưới nước, khi kéo lên trứng sẽ dập nên không còn hương vị riêng của biển nữa.
 |
| Cá thu nướng, đặc sản của Cửa Lò |
Đặc sản Cửa Lò còn có cá thu nướng, cá trích nướng, cá khô, mực khô, tôm nõn. Tuy nhiên, không phải cứ đến Cửa Lò là mua đúng hàng mà du khách phải thực sự tinh ý mới mua được những đặc sản ưng ý.
Cá khô đơn giản chỉ là cá trỏng đánh từ biển lên rồi phơi sấy ngoài nắng, không ngâm muối. Mực là loại mực nhỏ nhưng thân dày, ăn vào có vị ngọt, bùi, càng nhai kỹ càng đậm đà… Mực một nắng mới đúng là “tinh túy” của biển, nhưng muốn tìm được đúng mối, khách du lịch nên nhờ các chủ quán dọc bờ biển hoặc ra tận các thuyền đặt hàng. Mực sau khi đánh xong sẽ được xẻ ngay trên thuyền và phơi nắng một ngày.
Không chỉ TX Cửa Lò, nếu du khách còn thích phiêu lưu, khám phá hãy xuống Nghi Tân xem bà con nuôi cá lồng, cá vược, cá hồng mi. Xa hơn thì xem bà con đánh bắt hàu, sò điệp, câu mực đêm bằng thuyền thúng… Nếu ngược lên Nghi Thiết, Nghi Khánh, sang Bãi Lữ và đến với phố đêm ở thành Vinh, du khách sẽ cảm nhận rõ hơn hương vị đậm đà của vùng đất xứ Nghệ đầy nắng gió…
.
Hoàng Trinh
