Ông Bình thể hiện ca khúc Cửa Hội quê mình
Bằng công nhận nghệ nhân dân gian Nguyễn Cảnh Bình
Sinh ra trong một gia đình khó khăn ở quê biển Cửa Lò, từ nhỏ ông Nguyễn Cảnh Bình đã có niềm say mê ca hát, nhất là những làn điệu dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh. Đến năm 1961, ông Bình tham gia vào đoàn văn công Quân khu Tây Bắc, rồi đến đoàn văn công Sông Mã phục vụ chiến trường. Trong thời gian này ông đã thể hiện những ca khúc, những làn điệu dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh bằng con tim và cả một tình yêu quê hương tha thiết với mong muốn giúp cho các chiến sỹ quên đi gian khổ của cuộc chiến tranh. Đến năm 1966, tên tuổi Nguyễn Cảnh Bình mới được nhiều người biết đến với ca khúc: “Thay anh bám biển giữ làng. “Ai về Nghi Lộc, Nghệ An, mời ghé thăm Nghi Hải quê tôi, xã viên bám biển không rời, bốn mùa te lưới lộng khơi…cho dù cướp Mỹ ngoài khơi, bom rơi, đạn nổ không rời, không sờn lòng nữ chúng tôi”.. bài hát đã đi vào lòng người bằng những ca từ mộc mạc, giản dị, nhưng lại toát lên ý chí quật cường của người dân Nghi Hải trong kháng chiến chống Mỹ.
Ông Bình (bên trái) trao đổi với tác giả
Năm 1973, do hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông xin trở về địa phương và tham gia thường xuyên các hoạt động văn hóa, văn nghệ địa phương. Từ đó đến nay ông đã sáng tác được gần 30 ca khúc, trong đó có nhiều bài được thu âm và có nhiều người hát như: Năm tháng và tình em; Chiều biển Cửa Lò, Cửa Hội quê mình, Bến sông tuổi thơ, Khúc tâm tình quê hương…Hình ảnh người dân Nghi Hải nói riêng, Cửa Lò nói chung trong ca khúc của ông thật hồn hậu, chất phác, cần cù trong lao động và anh dũng hiên ngang trong kháng chiến.
Ngoài ra ông còn đi khắp vùng Cửa Hội, Cửa Lò để sưu tầm các làn điệu dân ca ví, dặm cổ, các làn điệu hát đối xưa để giới thiệu cho thế hệ trẻ hôm nay. Hò Xô Nốc – Một điệu hò của ngư dân Cửa Lò đã bị thất truyền bấy lâu được ông sưu tầm, phát triển. Rồi những bài xẩm cúng được ông sáng tác theo làn điệu dân ca giúp lớp trẻ nắm rõ nội dung cũng như dễ thể hiện. Có người bảo ông “ ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng”, làm một việc chẳng đâu vào đâu, giới trẻ bây giờ có ai hát ví dặm nữa đâu. Song, một phần vì đam mê, phần nữa vì “tiếc”, ông tặc lưỡi bỏ qua những lời dị nghĩ, vẫn vui mừng khi bắt gặp một làn điệu dân ca mới, những câu hò hay. Khi phường hay thị xã tổ chức các chương trình văn nghệ, ông liền hăng hái tham gia. Qua đó, ông lại trình bày những ca khúc mới hoặc giới thiệu một làn điệu dân ca ví, dặm xứ Nghệ vừa tìm được. Ông cũng là một trong những người viết kịch bản, soạn lời mới trên làn điệu dân ca để đội văn nghệ phường nhà tham gia các hội thi, hội diễn. Một số tác phẩm được nhân dân dánh giá cao đó là: Hoạt cảnh dân ca về chủ quyền lãnh hải Việt Nam; Hạ Thủy thuyền; Về miền ví, dặm; Cửa bể Sông Lam; làng nghề nước mắm…
Ông Bình (bên phải) trong hoạt cảnh dân ca chào mừng ngày thành lập hội người cao tuổi thị xã.
Ngoài sưu tầm, sáng tác các làn điệu dân ca ví, dặm, ông còn phổ nhạc các ca khúc của mình cũng như những bài thơ hay của bè bạn.
Niềm đam mê, những đóng góp của mình trong việc sưu tầm và phát triển dân ca ví , dặm Nghệ Tĩnh, năm 2014 vừa qua ông Nguyễn Cảnh Bình đã được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian, được tặng kỷ niệm chương vì sự nghiệp văn nghệ dân gian Việt Nam. Ông cũng đã được Hội nhạc sỹ Việt Nam, tỉnh Nghệ An kết nạp vào hội viên.
Ông Bình ( Thứ 3 từ bên phải sang) trong hoạt cảnh dân ca về chủ quyền biển Việt Nam.
Ông Ngô Trung Dũng – Phó chủ tịch UBND phường Nghi Hải đánh giá về ông Bình như thế này: “ Ông Bình – là một trong những người tiên phong truyền dạy dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh cho thế hệ trẻ và đội văn nghệ phường nhà. Ông rất tích cực sáng tác, dàn dựng nhiều hoạt cảnh dân ca ví, dặm và trực tiếp tham gia biểu diễu cho các hoạt động văn nghệ của địa phương”.
Còn ông Cao Lục – Phó giám đốc trung tâm văn hóa Cửa Lò cho biết: “Ở thị xã du lịch có nhiều người lưu giữ và thể hiện tốt các làn điệu dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh. Song niềm đam mê cháy bỏng, đặc biệt là sưu tầm, sáng tác các làn điệu dân ca ví, dặm như ông Bình là rất hiếm. Ông còn là người đóng góp rất lớn trong việc gìn giữ, phát triển các làn điệu dân ca ví, dặm cho thị xã Cửa Lò ngày nay”.
Năm nay đã bước sang 78 tuổi đời, đáng lẽ nghỉ ngơi, hưởng thụ tuổi già nhưng hàng ngày ông vẫn miệt mài sưu tầm, sáng tác. Ông Bình cho biết: “Dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh là di sản văn hóa phi vật thể rất đáng quý đã được UNESCO công nhận. Mình là người yêu và biết đến nhiều làn điệu dân ca ví dặm này phải có trách nhiệm sưu tầm, sáng tác, lưu truyền, phát triển cho muôn đời sau”.
Bài: Hữu Lương- Ảnh: Thế Anh
