Sự thật hàng trăm năm nay, cầu được ước thấy, mảnh đất Yên Lương ngày càng khởi sắc, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng phong phú hơn, đáng khen cho mảnh đất đúng như cái tên của nó, chữ Yên là yên bình, thịnh vượng.
400 năm vượt qua bao thăng trầm của lịch sử, lễ hội đền Yên Lương, phường Nghi Thủy được bao thế hệ con cháu lưu giữ, bảo tồn. Vinh dự, tự hào, là niềm mong mỏi bấy lâu nay của các thế hệ con cháu, nay lễ hội truyền thống lễ hội đền Yên Lương đã được xếp vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia theo quyết định 3431/QĐ-BVHTTDL ngày 10/11/2023 của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch.
Lễ hội đền Yên Lương là cốt hồn của làng biển, nơi lưu giữ nét đẹp văn hoá của người dân làng Yên Lương.
Làng có tên Hoa Duệ năm xưa sau đổi tên làng Yên Ngoại rồi lại đổi sang làng Yên Lương, phường Nghi Thủy ngày nay đã trải qua những thăng trầm của lịch sử, đi lên từ những bom đạn, hoang tàn của chiến tranh nhưng nhờ sự tín tâm nương tựa vào sự che chở của thần linh khiến cho phong điều vụ thuận, thịnh vượng trong dân. Cái cốt hồn của quê hương được lưu truyền và gìn giữ cho đến tận ngày nay.
Đền Yên Lương, phường Nghi Thủy được xây dựng từ thời Hậu Lê để thờ các vị thần linh có công với nước, tứ vị thánh nương, thờ cá ông, bản cảnh thành hoàng và nhiều vị phúc thần khác. Hàng năm tại di tích diễn ra nhiều kỳ lễ trọng như: lễ khai sắc, lễ cầu ngư, lễ Trung Nguyên, lễ khai hạ. Nhưng lễ hội truyền thống đền Yên Lương được xem là lễ chính, diễn ra dịp trung tuần tháng 6 âm lịch là đại lễ đặc sắc, có quy mô lớn nhất và đặc trưng nhất vùng ven biển xứ Nghệ, thu hút đông đảo nhân dân trong vùng và khách thập phương về tham dự. Lễ hội gắn với tín ngưỡng thờ tứ vị thánh nương, hướng về biển của ngư dân trong hành trình mưu sinh và khám phá biển cả. Để xứng tầm với lễ hội quy mô cấp tỉnh và khôi phục lại các giá trị văn hóa truyền thống, từ năm 2017 đến nay, nhiều nghi lễ được các cơ quan chức năng và nhân dân nghiên cứu khôi phục.
Lễ hội đền Yên Lương (tên dân gian thường gọi là Lễ hội Phúc Lục Ngoạt (Lục Ngoạt: Lục là số 6, 6 lễ tổng hợp gồm lễ báo cáo thiên địa, lễ thỉnh, lễ rước vong nghênh, lễ cầu ngư, lễ tế, lễ tạ. Cũng là 6 tuần thượng, trung, hạ tuần; ngạt là định kỳ của ngày lễ, là nghi thức không thể thay đổi). Cứ 3 năm một lần vào các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu, trong 3 ngày 14, 15, 16 tháng 6 âm lịch; lễ hội được tổ chức thu hút hàng vạn người dân địa phương và du khách thập phương tham quan. Phần lễ được tổ chức trang trọng và chu đáo, lễ rước được tổ chức quy mô, bài bản, giàu bản sắc với hàng chục kiệu rước thần của các di tích và các dòng họ trên địa bàn. Phần hội rộn rã, vui tươi với những màn diễn văn nghệ đặc sắc, các trò chơi dân gian độc đáo và hấp dẫn.
Vinh danh Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia
Nhằm bảo vệ và phát huy tốt nhất giá trị của di sản văn hóa phi vật thể này, ngày 10/11/2023, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch ra quyết định 3431/QĐ-BVHTTDL công nhận lễ hội đền Yên Lương vào danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia. Việc được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là nguyện vọng thiết tha của người dân vùng biển và chính quyền địa phương.
Thế hệ con cháu làng Yên Lương đã khắc cốt ghi tâm, người dân nơi đây vẫn bền gan sát cánh vượt qua bao thăng trầm, khó khăn, đấu tranh để giữ gìn những cốt cách của người bản địa cũng như bản sắc văn hóa tâm linh của địa phương. Những tín ngưỡng lâu đời được nhân dân chắt lọc đưa vào cuộc sống tâm linh, tạo thêm niềm tin giúp cộng đồng đoàn kết, chung thủy với những tín ngưỡng mà mình đã lựa chọn, nó chắc chắn sinh tồn mãi mãi. Bởi hơn hết, cuộc sống tốt đẹp hôm nay nhờ niềm tin vào sự phù trợ của các vị Thần Phật đã tạo động lực để con cháu tiếp nối những gì tốt đẹp mà cha ông để lại.
Cùng với nhiều lễ hội và sinh hoạt tín ngưỡng khác tại Cửa Lò, lễ hội đền Yên Lương mang dấu ấn đặc sắc đã góp phần bảo lưu các giá trị văn hóa truyền thống, giáo dục lòng yêu nước, đoàn kết cộng đồng, để di sản được bảo tồn và phát huy trong dòng chảy của cuộc sống, làm phong phú và đậm đà bản sắc văn hóa quê hương.
Nếu như biển Cửa Lò, đảo Mắt hay đảo Ngư có sức hút mạnh mẽ bởi vẻ đẹp thiên tạo thì các di tích lịch sử văn hoá mang lại cho chúng ta niềm đam mê kỳ lạ với quá khứ thâm trầm sâu sắc mà các thế hệ đi trước đã chắt chiu dành dụm lại, thôi thúc chúng ta ý thức trách nhiệm giữ gìn, gửi gắm đến muôn sau. Chính vì lẽ đó, ngày nay khi cuộc sống đủ đầy hơn thì người dân lại càng có ý thức trong việc góp công, góp của để tôn tạo các di tích trên địa bàn để ngày một xứng tầm hơn. Thị xã Cửa Lò đang tập trung huy động tất cả các nguồn lực để đầu tư nâng cấp, mở rộng các di tích trên địa bàn, đặc biệt là tập trung triển khai mở rộng, tôn tạo các di tích đền Mai Bảng, đền Yên Lương. Sau khi được nâng cấp, tôn tạo thì sẽ kết nối để các đoàn khách sau khi đến Cửa Lò tắm biển nghỉ dưỡng thì sẽ có trải nghiệm ở các điểm du lịch tâm linh trên địa bàn, tạo nên chuỗi du lịch phong phú, thu hút và níu chân du khách. Bên cạnh tu bổ, phục hồi, làm hài hoà giữa bảo tồn và phát triển, chính quyền và người dân Nghi Thuỷ luôn nỗ lực làm cho lễ hội đền Yên Lương sống động, thu hút, thật sự trở thành điểm đến văn hoá, thoả mãn nhu cầu tìm hiểu và thưởng ngoạn của người dân và du khách.
Nguyễn Hương
